Zaagklem

Na de middelbare school ben ik gegaan naar de praktijkschool voor bosbouw en cultuurtechniek in Schaarsbergen. We leerden er onder andere het vijlen van zaagkettingen in alle soorten en maten, maar ook handzagen waaronder snoeizagen. Een proeve van bekwaamheid was onder andere het uitzetten en betanden van een stuk ijzer met jiri-betanding of Amerikaanse trekzaag betanding.  Nee, dan was het vijlen van een gewone handzaag een koud kunstje. Alle zagen werden gevijld in een zaagklem. Die waren altijd van staal. Omdat de romantiek en heimwee naar die tijd lokt, wil ik meer gaan werken met die ouderwetse (stekkerloze)  gereedschappen. Dat werkte tenslotte ook. Ik maakte een zaagklem van hout om de eerder aangepaste kapzaag, maar ook een vijftal andere ouderwetse zagen te kunnen vijlen. Zie hier mijn werkwijze.

Gebruikt:

• Grenen planken van een oud bed. 2 van 450 mm x 110 mm x 30 mm en 2 van 350 mm x 75 mm x 30 mm
• Beuken lat 10 mm dik en 15 mm breed lengte 700 mm
• Stalen plaat                                                       50×50 mm
• Draadeind M16                                                80 mm
• Moer M16                                                         1
• Rondstaal 8 mm                                               2 van ca 100 mm
• Ring M 16                                                          3x
• Draadeind M 8                                                 130 mm
• Dopmoeren M 8 + ringetjes                          2x
• Sandingsealer traditional
• Waterbeits midden eiken
• Sandingsealer Borma blond
• Antiekterpentijnwas

 

Om te beginnen zaagde ik de bedplanken op maat. Daarna zaagde ik aan beide planken van 110 breed een pen met een lengte van 75 mm.

Op de smallere  planken tekende ik de plaats van het gat af. Het gat kreeg een breedte van 10 mm en zou door de gehele breedte van de plank komen. Aan twee kanten aftekenen is dus aan te raden zodat je van twee kanten kunt hakken. Met een 10 mm narex schietbeitel werd het gat gemaakt. Het gat kreeg een lengte van 90 mm aan de onderkant en 95 mm aan de bovenkant. Het gat loopt dus taps. Dit om het spul later met 2 wiggen klem te kunnen zetten.In de bovenste lat zaagde ik met de lintzaag een aardig patroontje. Dit kun je naar eigen inzicht doen als je er maar voor zorgt dat de bek zo smal wordt dat de meeste zagen voorbij het handvat kunnen worden ingeklemd. Ik zocht zelf wat dekseltjes van potjes en blikjes om de rondingen af te tekenen. Na het modelleren schaafde ik een sponning aan de kant wat later de bek zou gaan worden. In die sponning verlijmde ik  de beuken lat. Dit beuken is een stuk harder dan grenen en kan dus beter tegen een stootje. De andere kant van de bek zaagde ik met de cirkelzaag onder een hoek van 45 graden. Deze hoek zou later nog worden afgerond.

 De voorkant van de klem maakte ik scharnierend  door een soort van pen en gat uit te zagen welke inelkaar past. De pennen werden rondgemaakt en er werd een gat doorheen geboord. Dit gat gebruikte ik eerst om een deuvel doorheen te kunnen tikken om te passen. Later zou hier een M8 draadeind met dopmoeren in komen. 

Wat erg van belang is, is het volgende. Wanneer je de bek gaat sluiten met de sluitschroef in het midden, is die bek geneigd om naar de zijkanten toe open te gaan staan. De druk komt vanuit het midden en daardoor wordt de druk op de zijkanten minder. Je kunt dat voorkomen door te zorgen dat eerst de zijkanten ‘aangrijpen’ en in latere instantie het midden segment. Ik nam een schraapstaal en schraapte een holling in de bek. Wanneer je de delen opelkaar legt, is het de bedoeling dat ze in het midden NIET sluiten. Er blijft een ruimte van 1-1,5 mm over tussen de delen. De zijkanten sluiten uiteraard wél netjes.

Ik bemerkte dat het verstevigings profiel van een aantal van mijn kapzagen niet in de klem pasten. Daarom heb ik net onder de bek een ruimte weggefreesd zodat die profielen daar in kunnen verdwijnen als het zaagblad wordt ingeklemd.  Daarnaast kan de klem dan ook nog eens strakker worden aangetrokken.

Als de klem geschuurd is en de vorm naar wens kan ie in de traditionele sandingsealer om daarna te worden gebeitst. Ik nam waterbeits midden eiken. Toen het hele spul lag te drogen kon ik mooi een plaatje staal van 50 x 50 snijden en een stuk M16 draadeinde afsnijden en vastlassen op het plaatje. Op de moer laste ik 2 grote spijkers, maar dat bleek niet sterk genoeg. Aanvankelijk laste ik de spijkers keurig recht op een vlakje van de moer, maar daarbij liep wat vloeibaar staal in de draad van de moer die daarom nooit meer op het draadeinde te krijgen was. Bij een tweede poging besloot ik 8mm rond staal in het verlengde van een vlakje te lassen. Minder mooi, maar wel een stuk sterker en daar gaat het tenslotte om. Na roodgloeiend stoken van deze pennen werden ze wat omgebogen om ze beter te kunnen bedienen. Daarna spoot ik het metaalwerk zwart.Een gat in het achterblok werd geboord en de ruimte van de plaat uitgehakt (uithakken hoeft niet, maar ik vond dat mooier). Het gat aan de voorkant moet wat ruimer zijn zodat de bek oldoende ruimte heeft om open te gaan. Het draadeinde moet niet tegen het hout komen wanneer de klem wordt geopend. Voor het ijzerwerk werd gemonteerd heb ik de klem eerst voorzien van een paar lagen schellak en toen dat droog was is het ding met staalwol 00000 in de was gezet en uitgepoetst.

De klem was nu ‘ready to go’ en ik ben er blij mee.

Houtelijke groet,

 

Richard

 

De geboorte van een Narex beitel….

Eindelijk was ik eens in de gelegenheid om een bezoek te brengen aan de fabriek waarvan ik al weer enige jaren prachtig gereedschap verkoop. Narex.

Na de val van ‘de muur’ werd de Fabriek overgenomen van de staat en kon met groot enthousiasme worden begonnen de productie van een ‘overheidsgestuurde fabriek’ om te vormen naar een ‘vrije handels’ productie. Voor 1948 maakte de fabriek gereedschap onder de naam Richter.

Het begin van een narex beitel begint bij een stuk Duits staal dat een ongelooflijke knal op zijn kop krijgt. Een soort van big bang eigenlijk. Een roodgloeiend stuk staat wordt op een matrijs gelegd waarna een grote pneumatische hamer een klap uitdeelt waardoor het staal in de matrijs wordt geperst. Ook de matrijzen worden in deze zelfde fabriek gemaakt.

Links de geknipte stukken staal, rechts de ram die de beitel in zijn matrijs slaat

 

Na het smeden is de toekomstige beitel nog omgeven met restmateriaal. De volgende machine perst de beitel door een vorm waardoor het restmateriaal wordt afgeknipt.

Het restmateriaal wordt afgesneden

 

Daarna volgt een proces van vlakslijpen, kanten recht slijpen, schacht ronden en de vouw slijpen. Het fijn slijpen van de vouw gebeurt met de hand en dat is het meest arbeidsintensieve en lastige deel.

 

Het slijpen is een arbeidsintensief proces

 

Het polijsten wordt uitbesteed aan een bedrijf dat zich daarin heeft gespecialiseerd. Daarna wordt de beitel verenigd met het handvat voor zolang het gaat over beitels met een houten handvat. De kunststof handvatten worden aan het staal gegoten. Ook dat gebeurt in dezelfde fabriek.

Als tussenstap gaan alle beitels naar het hardingsstation. Opgehangen aan een caroussel, worden beitels in een oven gehangen en daarna doorgedraaid naar een koelbad met hardingszout. Dat wordt een aantal keer herhaald totdat HRc 58 wordt gehaald. Niet alle beitels worden hier trouwens gehard, een aantal gaat naar een gespecialiseerd bedrijf.

 

Hardingsstation met caroussel. Toen wij er waren was dit station even niet in gebruik

 

Een andere machine wordt voorzien van een reservoir kunststof en ‘braakt’ iedere minuut een ‘hangertje’ voor beitels of gutsen uit. Dat gebeurt volautomatisch en alleen de toevoer van plastic hoeft in de gaten gehouden te worden.

 

Hangertjes worden volautomatisch gemaakt

 

De handvatten voor de woodline plus serie worden gedraaid uit haagbeuken dat in ronde ‘stokken’ wordt aangeleverd. De handvatten van de woodline serie worden gemaakt van beuken dat onbekantrecht wordt aangeleverd. Na het draaien zit er nog een puntje aan waar het meedraaiend center gezeten heeft. Dat wordt er met de hand afgehaald.

 

Onbekant beuken (links boven), rondhout van haagbeuken (rechtsboven), draaibank (linksonder) en het verwijderen van het puntje (rechtsonder)

 

De handvatten van de woodlineplus serie worden daarna gebeitst en een voor een met de hand nageschuurd. Daarna worden ze in de was gezet. De handvatten van de woodline serie worden in een blanke lak gespoten.

De handvatjes

 

Ondertussen worden de gepolijste of niet gepolijste stalen beitelonderdelen voorzien van een gestempelde merkaanduiding, maat en artikelnummer. Een beschermende laklaag om het staal tegen corrosie te beschermen komt er daarna op, maar binnen drie dagen (om de roest voor te zijn).

Beschermd door een laklaag

 

 

Als de beitels en de heften met elkaar verenigd zijn gaan ze door naar de verpakkingsafdeling waar ze keurig verpakt worden. De directeur gaf me als primeur weg, dat de woodlineplus beitelsets in houten kist volgend jaar geleverd worden in een extra kartonnen verpakking om de kistjes nog beter te beschermen.

 

 

De verpakkingsafdeling

 

Na het bezoek aan de productieruimten werden we meegenomen naar een kamer de aangeduid wordt als ‘het museum’ Hier lagen alle gereedschappen die ooit door de fabriek geproduceerd zijn evenals de originele tekeningen daarvan. Een bijzonder item daarin vond ik wel de gesmede slangenboren van zeker een meter lengte. Ik hoop van harte dat ook de productie van slangenboren weer opgepakt gaat worden. Tezamen met een booromslag, is dat toch wat de echte houtliefhebber tenslotte in zijn collectie gereedschap zou moeten hebben. De directeur put uit deze tijdcapsule van gereedschap nog altijd inspiratie. Zo is bijvoorbeeld de jubileum beitelserie uit deze oude tekeningen voortgekomen evenals het handvat van het aanzetstaal.

‘Het museum’

 

Het bezoek aan de fabriek heeft me veel inzicht gegeven in de processen van productie en de daarmee samenhangende problematiek. De modernisatie schrijdt voort en de productie neemt toe, maar de personele bezetting is steeds lastiger te vervullen. De eerste orders vanuit China zijn al binnen en als dat doorzet, zou het maar zo kunnen gebeuren dat Nederlandse gastarbeiders op zoek naar geluk gaan in Tsjechië.

Houtelijke groet Richard

Geinteresseerd geraakt in dat prachtige narex gereedschap met een prima prijs/kwaliteit verhouding? Kijk dan eens hier: www.narextools.nl

 

 

 

High end zaag van cheapy toffelzaag

Met een toffelzaag heb ik het nooit goed kunnen worden. Hat handvat draait in je hand, waardoor ie instabiel is. Bovendien wordt je pols gedwongen in een vervelende positie. Hoog tijd om dat maar eens te veranderen.

 

Onlangs kwam ik op de prachtige website van Blackburn. Hier is veel fraaie informatie vandaan te halen over allerhande zagen. Ik haalde er de templates vandaan die ik nodig heb voor deze zaag en ook nog een hele hoop anderen. Die templates zijn hier te downloaden en te printen. http://www.blackburntools.com/articles/saw-handle-templates/index.html

 Verder hebben we nodig:

1.       Voordelige toffelzaag

2.       Twee M6 verbinders voor keukenkasten van metaal

3.       Stukje hout van het goede formaat (afhankelijk van je handvat) Ik nam Amerikaans noten met een dikte van 24 mm

Aan gereedschap:

1.       Decoupeerzaag/lintzaag/figuurzaag

2.       Goede houtraspen

3.       Goede vijlen

4.       Beitels

5.       Schuurpapier

6.       Haakse slijper of ijzerzaag

7.       Boorstandaard met boren

8.       Schellak

9.       Was

 Neem de tekening over met carbonpapier op het hout. Zaag de vorm zo nauwkeurig mogelijk uit met lintzaag, decoupeerzaag of figuurzaag en werk de zaagsporen globaal weg met een rasp en een vijl. De ronde rasp en ronde vijl heb ik het meest gebruikt om de ronde contouren netjes te volgen.

Tik het ronde heft van de zaag er af. Blad in de bankschroef (stukje hout tegen het heft en met een hamer tegen het hout tikken) en slijp een hoek van de zaag af. Houd de tekening goed in de gaten voor de juiste hoek. Pas het blad op het handvat om te kijken of alles klopt. Neem de schuine lijn over op het nieuwe ‘fishtail’ handvat. Zet de greep in de bankschroef en zaag een zaagsnede tot aan die lijn. Hier komt het blad straks in.

De rug van de zaag is dikker dan het blad en daarom moet er een ruimte gemaakt worden waar deze precies in valt.  Controleer regelmatig of je ‘op diepte’ bent en ook of de breedte correct is. Uiteindelijk past de rug keurig in het gat.

Je kunt nu de gaten voor de bevestiging boren. Doe dit in stappen en boor tegelijk door handvat en zaagblad heen. Vergeet niet eerst de gaten voor de koppen te verzinken en boor daarna de gaten tot 8 mm. De verbindingsboutjes zijn een stuk te lang en moeten worden aangepast. Slijp een stuk van de bus af, maar ook van de bout zodat ze straks goed aantrekken.

Als het hele circus prima in elkaar past, mag de boel uitelkaar en kan de fijne afwerking gaan beginnen. Met raspen, vijlen en schuren wordt de boel keurig gemodelleerd en glad gemaakt.

Daarna bracht ik twee lagen schellak sanding sealer van borma aan. Dat voelt prettig aan, glimt als een dolle en is supersnel droog. Als laatste bracht ik met 00000 staalwol een laagje briwax aan.

Het resultaat mag er wat mij betreft zijn. Wat een onprettige toffelzaag was is nu een prima zwaluwstaartzaag geworden. Natuurlijk geen echte ‘high end’ zaag, maar wel een met dezelfde ‘looks and feels’.

Ik ben erg benieuwd naar de aanpassingen die jullie hebben gedaan aan jullie gereedschap. Vertel het hieronder, want anderen kunnen er veel baat bij hebben en lering uit trekken….

Met getande groet,

 

Richard

 

 

 

Is het een olie of is het een lak?

Dat is een vraag die ik ook best regelmatig voor de kiezen krijg. Een beetje moe van die vraag, vergeef me de bedrijfsmoeheid die af en toe een beetje begint op te spelen, beantwoord ik die vraag dan weleens een beetje pesterig met de tegen vraag:  ‘Wat is dan toch het verschil tussen een olie en een lak’?

Laten we even terug gaan in die tijd. De tijd dat de zorg voor het milieu nog ‘onnodig’ was en roken gezond. De tijd dat de schilder nog gewoon zijn eigen lakken maakte. Met simpele ingrediënten als lijnolie, damarhars, sandarac en colofonium. En als ie lakverf wilde maken dan kwam daar nog een dosis pigment bij. Maar wacht eens….zei ik nou ‘lijnolie’? Jazeker zei ik dat. Een deel van de traditionele LAK bestond uit OLIE! De olie was de verdunner van de gebruikte harsen die er in opgelost waren en om de lak beter te laten vloeien kon er meer olie of terpentijn aan worden toegevoegd. Het mengsel zorgde voor een goede verdeling van die harsen zodat er een mooie gelijkmatige film van harsen op het hout achterbleef.

 

Lijnolie, tungolie, colophonium, damarhars….Het pure spul.

 

 

Later werden de natuurlijke harsen in verven en lakken  vervangen door alkydhars, een hars op kunstmatige basis.  Ik citeer nu even wikipedia: “Naast de eigenlijke alkydhars is er een toevoeging van plantaardige oliën, meestal halfdrogende oliën zoals zonnebloemolie, saffloerolie of sojaolie, soms lijnolie. Lakken met een laag oliegehalte (30-45% van de bindmiddelmassa) worden veel in de industrie gebruikt, met een hoog gehalte (tot 70%) veel als huisschildersverf’

Kun je spreken van een lak, wanneer die lak voor een deel uit olie bestaat? Kun je spreken van een olie wanneer die olie is verrijkt met harsen die een oppervlaktefilm achterlaten?

Zoals je ziet is het verschil olie of lak dus niet zo groot en ik betrap mezelf er op dat ik de verschillen niet zo goed kan uitleggen. Daarom bel ik met diverse grote lak/verf producenten. Ik bel met Sigma coatings, ik bel met Akzo (eigenaar van bijvoorbeeld Sikkens, Flexa, zweihorn en alabastine) en ik spreek met Ron van Zaltbommel (de Cookerije) en allemaal staan me uitstekend en vriendelijk te woord en allemaal vertellen ze bij benadering hetzelfde:

Lak vormt een oppervlaktelaag en olie dringt diep in het hout en vormt geen oppervlaktefilm.

Daarnaast zijn veel gehoorde termen: olie moet je navegen en lak niet en olie is vet en lak niet.

Simpel! Of toch niet?

Natuurlijk. Dat geldt voor lijnolie en tungolie en natuurlijk aan alle verwante merk olien als woca en dumbo etc. Maar ik heb ook een aantal olien in het assortiment die de bovengenoemde definitie tarten en zichzelf een olie vinden terwijl ze weldegelijk een oppervlakte film vormen. Ik noem de parketolie van Borma, de harde meubelolie van Borma (die van borma moet je ook zeker niet navegen) , monocoat olie (navegen gewenst) en de hardwax olieen van bijvoorbeeld osmo (liever niet navegen). Bovendien geeft verbeterde danishoil van de Cookerije  echt een soort van oppervlakte film door de opgeloste harsen in die olie.

Oliën die weldegelijk een oppervlaktefilm achterlaten. Ze liggen dichter bij de lakken dan bij de oliën wanneer je de definitie van de ‘grote jongens’ hanteert.

 

Nog gekker wordt het met de watergedragen producten als invisible oil, ciranova ecofix woodlook of ciranova oculto. Als olie vet is….hoe kan die dan ooit watergedragen zijn? Olie is toch lichter dan water? Het drijft op water en kan dus niet oplossen in water. Ik laat me door de heren chemici uitleggen dat dat wél kan wanneer je er een stofje aan toevoegt dat dat het water als het ware ‘breekt’ en de olie wèl kan worden opgelost. Vergelijk het met mayonaise. De olie wordt in azijn opgelost doordat er ook eidooier bij in zit. De eidooier fungeert als emulgator en net als bij de mayo heet de watergedragen olie een emulsie. Van pure olie kan hier dus nooit sprake zijn.

Watergedragen oliën kunnen nooit zuivere oliën zijn. Het zijn emulsies waarvan de basis water is en zeker geen olie.

 

Is het een olie of is het een lak? Schiet mij maar lek. Ik weet het niet. Tenzij ik de definitie van de heren chemici aanhoudt: Olie dringt in het hout en vormt geen oppervlaktelaag. Lak dringt niet in het hout maar vormt een oppervlakte laag. Maar dan moet ik toch echt een groot aantal producenten gaan vertellen dat ze geen olie, maar lak verkopen…..

Hout moet!

 

 

 

 

Een bijzondere gitaar

Een aantal maanden geleden was er bij mijn cursus politoeren een cursist met een prachtige bijzondere gitaar. Inmiddels is die helemaal klaar en prachtig geworden. Afgelopen week liet Juul me het resultaat van zijn werkstuk zien via de mail. Zijn verhaal was zo leuk, dat ik hem vroeg of het als gastblog op mijn site geplaatst mocht worden. Zie hier de vrucht van zijn zwoegen! Dank je Juul. Ik ben blij dat ik er op heel bescheiden schaal een bijdrage aan mocht leveren. Klasse!

Hallo beste mensen,

Hierbij mijn nieuwste creatie v.w.b. muziekinstrumenten, zie foto!

De Portugese gitaar, plaatselijk ook guitarra of viola de fado genoemd, is een dubbelkorig snaarinstrument dat hoofdzakelijk wordt gebruikt in fadomuziek.

De Portugese gitaar is een afgeleide van de Engelse gitaar. Instrumentbouwers in Portugal hielden zich vooral bezig met het bouwen van cistres en luiten. Die echter steeds minder gebruikt werden omdat spelers overstapten op (geïmporteerde) Engelse gitaren die een groter speelbereik hadden. De instrumentbouwers gingen zelf Engelse gitaren bouwen en gebruikten daar hun eerder opgedane kennis en vaardigheid voor. Dit zorgde ervoor dat het instrument van een kopie evolueerde in het instrument dat we nu kennen als de Portugese gitaar. Er zijn meerdere modellen van, waarvan de Lisboa en de Coimbra de bekendste zijn.

Dit hier is mijn eigen versie van het Coimbra model. Ik heb jaren geprobeerd om via spelers dan wel bouwers of wat dan ook een bouwtekening te verkrijgen. Tevergeefs. Uiteindelijk heb ik met behulp van heel veel plaatjes en informatie van kenners en internet mijn eigen tekeningen gemaakt.

Voor een deel is deze gitaar als werkstuk bedoeld voor de cursus ‘politoeren’. Tijdens deze cursus is dan ook een deel dan de afwerking uitgevoerd, onder de bezielende leiding van Richard Vermeulen. In méér dan één opzicht dus een experiment.

Het spelen op deze gitaar is nog een ander verhaal. Weinig informatie of advies te vinden en de enige tip die ik van een “deskundige” kreeg was om maar eens in Coimbra een “student union” binnen te lopen en daar de “locals” te raadplegen. Alsof het om de hoek is. Die deskundige zal wel een Amerikaan zijn geweest. Het bespelen laat dus even op zich wachten.

Voor de geïnteresseerden dan wel kenners staan hieronder wat specificaties. Het hout is deels afkomstig uit Desio (Italië), deels uit Valencia (Spanje).

Voor méér foto’s zie: http://members.ziggo.nl/jvangurp/browser/gitaarG/index.htm

Met muzikale en glanzende groet (geleende uitdrukking),

Juul

 

Ontwerp en originele bouw	Gebaseerd op allerhande informatie van Internet, foto’s e.d.
Tekening	The one and only ………………
Fichte (sparrehout)	Voorblad en zangbalken voorblad
Mahonie	Nek, hielblok en zangbalken achterblad
Grenadille / Cipres	Kop en ‘traan’-fineer
Grenadille	Slagplaat
Palissander	Achterblad en zijkanten
Ebben	Toets, enkele binding
Been	Topkam en brug
Snaren	La Bella, GP 200
Afwerking	Schellak politoer
Mensuur	46 cm
Stemmechanieken en staartstuk	Onbekende herkomst
Gewicht	1.460 gr

Ouderwetse sponningschaaf

Het is al weer een tijdje geleden dat iemand in de winkel op bezoek kwam en me vroeg of ik ook belang had bij een doos met ‘oude troep’. De man had een hele partij oude schaven en daar deed hij eigenlijk niets mee. Ze waren van zijn overleden vader geweest en nu stonden ze in de weg na het opruimen van zijn schuurtje. De man vond dat ik zo’n leuke collectie oude schaven bovenop de kast in de winkel had staan en dat ie me met deze doos vol ‘oude zooi’ wel een plezier zou kunnen doen. Met grote interesse nam ik de doos van de man aan. Een aantal van de schaafjes was niet meer te redden, maar van een kleiner aantal zag ik er weldegelijk brood in om ze een nieuw leven te geven. Weken….maanden….zelfs een paar jaar gingen voorbij, dit ik eindelijk mijn oog had laten vallen op dit prachtige schaafje. Behoorlijk gaaf en volledig compleet. Ik besloot het schaafje op te knappen.

Allereerst haalde ik het schaafje uit elkaar. De bronzen onderdelen werden verwijderd en het zijsnijmes ook. Met een flinke tik met een houten hamer op de achterkant van de schaaf kwam de spie die de beitel op zijn plaats houdt los.

De beitel was nog lang genoeg, maar niet vlak. Die heb ik eerst maar eens gevlakt op een glazen plaat. Een beetje natspuiten en dan een vel watervast schuurpapier erop leggen. Achtereenvolgens werd de beitel met de platte kant over korrel 500, 600 en 800 gehaald. Daarna werd ie over dezelfde korrels geslepen. Als laatste werd ie over een leren riem gehaald met een polijstmiddel. De beitel was weer zo scherp als een scheermes en klaar voor zijn taak.

Het zijsnijmes onderging hetzelfde lot en was weer klaar voor gebruik.

De bronzen onderdelen werden keurig gepoetst en voorzien van een laagje schellak ter bescherming.

De houten onderdelen werden voorzien van een vijftal lagen schellak in de vorm van borma sandingsealer blond. Daarvan ging de boel mooi glimmen. Tenslotte werd de boel in de briwax gezet. De boel werd weer inelkaar gezet en getest. Het schaafje werkte weer prima en ik verbaasde me over de snelheid waarmee een sponning kon worden geslagen. Alleen aan de kopse kant van het hout brak wat hout uit en dat leverde een wat rafelige kant op. Jammer. Dat moest beter kunnen. 

Bij nadere inspectie bleek dat het voorsnijmes niet mooi in lijn stond met de schaafbeitel. De schaafbeitel was in feite te breed en deed daarom de voorsnede die de voorsnijder had aangebracht, teniet. De functie ging erdoor verloren. Nadat ik de schaafbeitel wat smaller had gemaakt en in lijn kwam te staan met de voorsnijbeitel werkte het schaafje weer perfect. Later realiseerde ik me dat ook bij een moderne freeskop zo’n voorsnijder aanwezig is. Hierdoor krijg je een veel nettere snede.

Hier zie je de schaaf in werking:

https://www.facebook.com/plugins/video.php?href=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2Frichard.vermeulen.359%2Fvideos%2F1187851997931495%2F&show_text=0&width=560

Een bovenfrees kan dan een heel handig apparaat zijn, soms is toch echt sneller te werken met een sponningschaaf als deze. Je hoeft hem niet uit zijn koffer te halen, een frees te zoeken, een frees in te zetten, het snoer uit de knoop te halen, de geleiders af te stellen etc. Ik weet zeker dat ik deze sponningschaaf vaker ga gebruiken. En ik weet ook zeker dat ik nog wel meer van die oude gereedschapjes in ere ga herstellen.

Houtelijke groet,

Richard

Texel ranger products

Heerlijk even een weekje uitwaaien op Texel in de meivakantie is iets wat wij al jaren doen. En dit jaar vielen we helemaal met de neus in de boter, want het weer was in die periode ronduit fantastisch te noemen. Nu wil het leuke geval, dat we ook klanten hebben op Texel. Vlak voor vertrek bestelde Onno van der Wind van Texel Ranger Products nog goederen bij ons in de webshop. Bij klanten die een bedrijf hebben wordt mijn interesse altijd zeer geprikkeld omdat ik het leuk vind om te zien wat anderen met hout doen. Daarnaast heb ik diep respect voor iedereen die beroepshalve met hout bezig is omdat ik uit ervaring weet dat het niet gemakkelijk is om het hoofd met deze ‘takken van sport’ boven water te houden. Ik besloot de bestelling die Onno had gedaan gewoon mee te nemen en persoonlijk bij hem af te leveren. Scheelt per slot van rekening ook mooi 8,85 aan transportkosten.

De weg voerde naar Oosterend. Een voor mij onbekend stukje Texel waar de straten steeds smaller worden en duidelijk niet berekend zijn op regelmatig bezoek van de ‘meubeluniekbus’. Waar het leven goed is, met fraaie houten gevelbetimmering en bloeiende vruchtbomen. Waar de kapper nog gewoon ‘kapper’ heet en de Spar ‘om de hoek’ is.

Onder het genot van een biertje vertelt Onno enthousiast over zijn verhuizing van Utrecht naar Texel, over de Texelaars en hun pioniershouding op het eiland. De enigszins ‘vrijgevochten’ houding is terug te vinden in zijn uiterlijk (hij draagt een leren hoed, tatoeages en een grote snor), zijn huis (veel dingen zelfgemaakt) en zijn werk in Texel Rangers Products.

Hierin zie je veel maritieme invloeden en leuke verwijzingen naar de VOC en natuurlijke vormen van schaaldelen, steigerhout, pallethout en drijfhout. Netjes, maar toch ruig……zoiets dus. Onno staat met zijn vrouw regelmatig op beurzen en markten om zijn Texel Rangers products aan de (toeristische) man of vrouw te brengen. Daarnaast heeft Onno een klussenbedrijf dat tal van ander timmerwerk verzorgt. Winkelinterieurs, veranda’s, overkappingen, schuurtjes en dakkapellen. Het behoort allemaal tot de mogelijkheden.

Ik wil je van harte uitnodigen om eens een kijkje op de site van Onno te nemen. Het adres is: http://www.onnovanderwindt.nl/Onnos/Onno_van_der_Windt.html

Meubeluniek stuurt regelmatig nieuwsbrieven naar ca. 3000 adressen. Ons weblog wordt ca 100 x per dag geraadpleegd. Heb jij een bedrijf dat zich bezig houdt met houtbewerking in de ruimste zin van het woord en vind je dat dat bedrijf best wat aandacht verdient in de vorm van gratis reclame? Dan wil ik je daar graag bij helpen. Stuur even een mail naar info@meubeluniek.nl Het is onze bedrijfsfilosofie dat samen, sterker maakt. Samen in kennis en vaardigheden, maar ook in het promoten van elkaars werk. Als we daarbij kunnen helpen, dan doen we dat graag.

Houtelijke groet,

Richard

 

Een nieuwe werkbank

Voor de cursus politoeren moest ik in mijn kleine werkplaats ruimte creëren voor twee werkbanken. De combinatiemachine ging naar achteren nadat ie gedeeltelijk was gedemonteerd……Maar ik hád helemaal geen tweede werkbank…..Gelukkig had ik nog wel een zwaar beuken paneel staan dat dienst had moeten doen als keukenwerkblad, maar dat zichzelf blijkbaar een andere taak had toebedeeld. Het blad was gaan torderen en daarom onbruikbaar geworden om als aanrechtblad te dienen. Daarom besloot ik het getordeerde, onbruikbare, beuken paneel te gaan omvormen tot werkbare tweede werkbank voor mijn cursisten. Het werd een kruising tussen een traditionele schoolwerkbank en een festoolwerktafel.

 

Ik wil zware poten hebben van 90×90 mm. Ik zaag dus het blad in stroken 95 mm om iets over te houden als de delen ten opzichte van elkaar wat verschuiven. De dikte van het blad is 45mm en dit 2x maakt ook weer 90mm. Mooi! De poten worden verlijmd. Handig hulpmiddel is een rubber spatel van IKEA om de lijm te verdelen. Na droging worden de poten keurig op 90 mm geschaafd.

Ik wil de werkbank net iets méér geven en dus besluit ik er een mooi stripje wengé in te lijmen op de hoek. Het zijn stripjes van een oude parketvloer. Ik schaaf ze op 4 mm dikte. Dat is precies de dikte van mijn zaagblad. De zaag wordt onder verstek gedraaid zo hoog dat er ongeveer 10 mm diep wordt gezaagd. Daarna worden de stripjes in de gleuf gelijmd en na droging vlak geschaafd en geschuurd. Pas op voor splinters, want wengé geeft lange splinters die gemakkelijk onder je huid of nagels willen verdwijnen en daar behoorlijk kunnen gaan irriteren. Als het spul is gladgeschuurd worden de poten afgekort. Voor mij is dat 780 mm maar dat kun je aanpassen op je eigen lengte.

Nu worden de dwarsregels gezaagd. Ik had al besloten dat het hele circus met pen en gatverbindingen in elkaar kwam en daarom hanteer ik de volgende formule: Ruimte tussen de poten+2x de pootdikte+2x5mm overmaat. Ik kom uit op 900 mm. Ook bij deze regels wordt een strip wengé ingelijmd.

Aan de dwarsregels worden pennen gezaagd met een spatpen. De regels die aan de bovenkant komen krijgen een grotere spatpen waardoor het gat in de poot straks wat lager kan komen te liggen. Hierdoor heb je strakt een sterkere verbinding en loop je niet het risico dat het hout aan de kopkant uitscheurt.

Nu worden de gaten geboord met de langgatboorinrichting. Dwars door de poten heen. Ik wil de verbinding straks onderdeel laten zijn van de vormgeving. Gewoon voor ‘de mooi’. De gaten komen verspringend bovenelkaar zodat de ene pen geen last heeft van degeen die er haaks op komt. Het uitmeten van de plaats waar de gaten komen moet je dus zorgvuldig afschrijven. De gaten worden iets schuin gefreesd zodat een soort van zwaluwstaartgat ontstaat.

Nu kunnen twee pootstellen worden gemaakt. Deze worden vast verlijmd nadat de pennen zijn ingezaagd. In die zaagsnede komt een wigje van wengé die de boel uiteendrijft en het ‘zwaluwstaartgat’ opvult. 

 De regels die straks demontabel zijn, moeten een stuk langer worden gemaakt omdat daar straks ook nog een wig doorheen getikt moet worden. Door de gemaakte pennen komt eveneens een gat dat een fractie schuin loopt. Hierdoorheen komen wiggen van essen en wengé die de twee pootstellen bij elkaar houden. Voor de regels bovenaan kies ik voor een schuifzwaluwstaart. De staart zaag ik met de cirkelzaag en een pennen hulpstuk.  Het gat voor de staart wordt verder uitgestoken met een beitel.

Het blad wordt gemaakt van een volle betonplexplaat die doormidden wordt gezaagd. Zo ontstaat een blad van 1220 x 1220 mm. Op de bovenste plaat wordt een raster uitgezet. Op de kruispunten word een gat geboord van 20 mm nadat de platen eerst aan elkaar zijn geschroefd. Om die gaten loodrecht door de platen te krijgen gebruik ik hiervoor een bovenfrees met een 20 mm boor. Dat werkt perfect, maar je krijgt er wel een behoorlijke bende van. In de bladregels wordt met de lamellomachine een aantal gleufjes gefreesd. Met metalen plaatjes die draaibaar zijn wordt het blad zo vastgezet aan het onderstel. Als laatste wordt een rand van 60 mm om de platen verlijmd met lamello’s en lijm. Het beukenhout wordt afgewerkt met een tweetal lagen Danish oil en briwax. Uiteraard kunnen er ook nog bankschroeven aan worden gemaakt, maar dat heb ík niet gedaan omwille van het gewicht. Ik kan deze werkbank zelfstandig in- en uit elkaar halen hoewel het gewicht van het blad toch al behoorlijk fors is.

Houtelijke groet,

Richard

Whot not….Wat niet!

Alweer een hele tijd terug werd ik in het Engels per mail benaderd. Het handelde over een ‘whatnot’ die van haar oma was geweest en die had hem weer van haar oma…..Kortom….dit ding moest behoorlijk oud zijn. De naam ‘what-not’ intrigeerde me. Wat niet….in het Nederlands. Maar wat dan wél? De foto die een jaar of vijf geleden was gemaakt bood uitkomst….Een paar poten met een blad, in het midden een spiegel en aan weerskanten een ondersteund plankje…Tsja….Wat kun je daar allemaal niet mee doen?

Toen ik het meubeltje ophaalde zag het er toch echt wat minder florissant uit dan op de foto. Het ding lag behoorlijk uitelkaar. De ornamentjes die de schapjes aan de zijkanten ondersteunden waren gebroken en eigenlijk niet meer te redden. Een groot aantal bolletjes die ter versiering waren aangebracht waren niet meer aanwezig. Enkele railing versierinkjes waren afgebroken of ontbraken. De lak was vergaan en het meubeltje was vies.

Kortom een leuk project voor een stagiair! De spiegel die in het midden zit is eigenlijk te zwaar voor de sierlijke, lichte pootjes van het meubel en de diepte is eigenlijk té gering om het geheel stevig te kunnen neerzetten.

We besluiten eerst die spiegel (die nog net wordt vastgehouden door een spijkertje die het achterblad op zijn plaats hoort te houden) er uit te halen en die veilig op te bergen zodat ie niet kan breken. Maar wat is dit nu? Achter de spiegel zitten kranten. Oude, vergeelde kranten die bij aanraking eenvoudig afbrokkelen. Bij nadere inspectie blijken het pagina’s te zijn van de Montreal daily star van 23 december 1895. Hoe gaaf is dát? Op de pagina’s advertenties gericht op de kerstaankopen. Je krijgt een gratis zakmes bij aanschaf van een kostuum……en de autoharpen zijn ook in de aanbieding. Nu vanaf $3,50…..Ik durf de kranten niet geheel te ontvouwen omdat ik bang ben ze teveel te beschadigen. Dit is gaaf en dit moet weer terug op zijn plek wanneer de hij klaar is. De spiegel is met de hand gemaakt zie ik aan de menielaag die met een kwast is opgebracht. Origineel dus….

Deze slideshow vereist JavaScript.

Er wordt een tweetal nieuwe ornamentjes gedraaid.  De ornamentjes onder de schapjes worden overgetekend en uitgezaagd met een figuurzaag uit beukenhout. De balletjes maken we niet zelf. Ik koop een aantal houten kralen die bij benadering dezelfde maatvoering hebben als de originele. Daarna moeten we de blanke nieuwe onderdelen op kleur zien te krijgen. Dat is een hoop geklooi met waterbeits en borma houtkleurstof. We komen in de buurt.

Nadat alle onderdelen weer op hun plaats zijn gezet en ook de gebroken poten weer zijn gerepareerd, wordt het meubel weer in elkaar gezet. Nu volgt het onderdeel dat ik altijd het leukste vind. De afwerklaag! Het liefst zou ik het meubel traditioneel politoeren, maar de oppervlakken zijn zo klein en de hoeveelheid kwetsbare ornamentjes is zo groot dat politoeren geen optie is. We brengen met borma houtkleurstof een beetje politoervernis op kleur en testen daarmee wat de uiteindelijke kleur gaat doen. Beetje meer van dit……beetje minder van dat……De kleur wordt nu perfect. Nog een beetje ethanol er bij om de substantie wat eenvoudiger te laten vloeien en dan een geitenharen politoerkwast pakken waarmee het meubel al ‘aaiend’ wordt bestreken met schellak. Die politoerkwasten vragen een wat speciale behandeling. Het is geen schilderen….maar meer politoeren met een kwast. Daarna laten uitharden en waar nodig wat schuren met korrel 2500 schuurpapier.

Als de schellak hard is, wordt de laag nabehandeld met briwax in de kleur mahonie. De kleur is nu perfect en het oppervlak voelt aan als babybilletjes.

De spiegel wordt met staalwol 00000 goed schoongemaakt en komt weer terug op zijn plaats. De oude kranten komen er weer in ter bescherming en de achterplaat wordt weer netjes met spijkertjes vastgezet. De ‘what-not’ is ready to rock and roll again.

 

 

 

 

Mijn dochter van 11 vindt de  ‘what-not’  een echt  meidenmeubel. Prachtig om sieraden op neer te leggen of make-up spulletjes, haarborstels en haarklemmen. Misschien moet ik speciaal voor haar toch maar eens iets maken dat geinspireerd is op deze ‘whatnot’

2015 herzien

De statistieken hulpaapjes van WordPress.com heeft een 2015 jaarlijks rapport voor deze blog voorbereid.

Hier is een fragment:

In de concertzaal in het Sydney Opera House passen 2.700 mensen. Deze blog werd in 2015 ongeveer 60.000 keer bekeken. Als je blog een concert zou zijn in het Sydney Opera House, zou het ongeveer 22 uitverkochte optredens nodig hebben voordat zoveel mensen het zouden zien.

Klik hier om het complete rapport te bekijken.