Het is al weer een tijdje geleden dat iemand in de winkel op bezoek kwam en me vroeg of ik ook belang had bij een doos met ‘oude troep’. De man had een hele partij oude schaven en daar deed hij eigenlijk niets mee. Ze waren van zijn overleden vader geweest en nu stonden ze in de weg na het opruimen van zijn schuurtje. De man vond dat ik zo’n leuke collectie oude schaven bovenop de kast in de winkel had staan en dat ie me met deze doos vol ‘oude zooi’ wel een plezier zou kunnen doen. Met grote interesse nam ik de doos van de man aan. Een aantal van de schaafjes was niet meer te redden, maar van een kleiner aantal zag ik er weldegelijk brood in om ze een nieuw leven te geven. Weken….maanden….zelfs een paar jaar gingen voorbij, dit ik eindelijk mijn oog had laten vallen op dit prachtige schaafje. Behoorlijk gaaf en volledig compleet. Ik besloot het schaafje op te knappen.
Allereerst haalde ik het schaafje uit elkaar. De bronzen onderdelen werden verwijderd en het zijsnijmes ook. Met een flinke tik met een houten hamer op de achterkant van de schaaf kwam de spie die de beitel op zijn plaats houdt los.
De beitel was nog lang genoeg, maar niet vlak. Die heb ik eerst maar eens gevlakt op een glazen plaat. Een beetje natspuiten en dan een vel watervast schuurpapier erop leggen. Achtereenvolgens werd de beitel met de platte kant over korrel 500, 600 en 800 gehaald. Daarna werd ie over dezelfde korrels geslepen. Als laatste werd ie over een leren riem gehaald met een polijstmiddel. De beitel was weer zo scherp als een scheermes en klaar voor zijn taak.
Het zijsnijmes onderging hetzelfde lot en was weer klaar voor gebruik.
De bronzen onderdelen werden keurig gepoetst en voorzien van een laagje schellak ter bescherming.
De houten onderdelen werden voorzien van een vijftal lagen schellak in de vorm van borma sandingsealer blond. Daarvan ging de boel mooi glimmen. Tenslotte werd de boel in de briwax gezet. De boel werd weer inelkaar gezet en getest. Het schaafje werkte weer prima en ik verbaasde me over de snelheid waarmee een sponning kon worden geslagen. Alleen aan de kopse kant van het hout brak wat hout uit en dat leverde een wat rafelige kant op. Jammer. Dat moest beter kunnen.
Bij nadere inspectie bleek dat het voorsnijmes niet mooi in lijn stond met de schaafbeitel. De schaafbeitel was in feite te breed en deed daarom de voorsnede die de voorsnijder had aangebracht, teniet. De functie ging erdoor verloren. Nadat ik de schaafbeitel wat smaller had gemaakt en in lijn kwam te staan met de voorsnijbeitel werkte het schaafje weer perfect. Later realiseerde ik me dat ook bij een moderne freeskop zo’n voorsnijder aanwezig is. Hierdoor krijg je een veel nettere snede. 
Hier zie je de schaaf in werking:
Een bovenfrees kan dan een heel handig apparaat zijn, soms is toch echt sneller te werken met een sponningschaaf als deze. Je hoeft hem niet uit zijn koffer te halen, een frees te zoeken, een frees in te zetten, het snoer uit de knoop te halen, de geleiders af te stellen etc. Ik weet zeker dat ik deze sponningschaaf vaker ga gebruiken. En ik weet ook zeker dat ik nog wel meer van die oude gereedschapjes in ere ga herstellen.
Houtelijke groet,
Richard
MEUBELUNIEK gaat het maken! 