Een pootje bijmaken

Soms zijn de pootjes van een antieke kast zo aangetast door houtworm, verrot doordat de onderkant in water heeft gestaan of gewoon verlorengegaan met de tijd. Af en toe krijg ik dan de vraag of ik zo’n pootje kan bijmaken. Natuurlijk kan ik dat. Maar het komt zo weinig voor dat ik hier nou niet bepaald routine in heb opgebouwd. Het uit de hand kopieren en er voor zorgen dat een identiek tweede exemplaar ontstaat is (voor mij) bijna onmogelijk. Maar met veel meten, goed kijken, rustig en geduldig werken kun je aardig in de buurt komen van een (op het oog) gelijk exemplaar.

Het begint met een samengesteld beuken blok waar het pootje ruim uit te halen valt. Rechts staat het na te maken pootje.

Dan maken we een perfecte cilinder. Met een goede stand van de beitel wordt het hout weggesneden en krijg je een glad resultaat.

Met een potlood worden de eerste insnijdingen gemarkeerd en het vormgeven kan beginnen.

Met goed meten en gebruik van krompasser de vorm nu perfectioneren. Rustig werken en je hoofd gebruiken. Eén verkeerde beweging en het pootje kan in de kachel.

Na netjes schuren is het pootje waarschijnlijk niet volledig identiek, maar wel zo gelijk dat eenmaal teruggeplaatst onder de kast het verschil niet meer zichtbaar is. De klant moet nu zorgen voor een gelijkende oppervlakte afwerking. Het verbindingsstuk bovenaan heb ik expres laten zitten. Het geeft een betere verbinding onder de kast, maar kan ook worden afgezaagd als dat niet nodig is.

Advertentie

Krimp in hout

Dat hout werkt, weten we allemaal wel. Maar hoe dan? En vooral waarom? Daar wil ik verder op in gaan.

Hout was eerst een boom waardoor sappen stromen. Een sapstroom naar boven en een sapstroom naar beneden Wanneer de boom wordt gekapt zit er nog een grote hoeveelheid vocht in de stam. Toch wordt de natte stam verzaagd tot planken en balken en op stapels gelegd. Opgelat noemen we dat.

Opgelat hout

Het hout begint te drogen en daardoor te krimpen. Het hout neemt af in volume. Probleem is dat het hout niet langs alle kanten evenveel krimpt. In de lengte (axiaal) krimpt het minder dan in de breedte (radiaal). Daardoor kan vreemde vervorming optreden zoals bij deze beuken plank.

Een kromgetrokken beuken plank

Er is betrekkelijk goed te “voorspellen” hoe een stuk hout gaat vervormen.

Kijk maar eens naar  het volgende plaatje.

Hoe het hout zich gedraagt is afhankelijk van hoe het uit de stam is gehaald.

Bij het weer vochtig worden van hout gebeurt het proces min of meer in tegenovergestelde volgorde. Het hout zet uit.

Maar let op: welke kant het hout op werkt is ook afhankelijk van de vorm en aantal van de vergroeiingen als takaanzetten (kwasten), wortelhoutvorming, bloemvorming etc.

Een meubelmaker kan, wanneer bovenstaande in acht wordt genomen, het best zorgen dat ie hout gebruikt met een vochtigheidsgehalte dat geschikt is voor het “klimaat” waarin het later komt te staan. 10 tot 12 % vocht is/was acceptabel voor in huizen met CV. Het hout wordt kunstmatig in droogkamers gedroogd nadat het eerst enkele jaren natuurlijk (aan de wind) is gedroogd. Ook moet de meubelmaker zorgen dat de werking van het hout ook nog door kan gaan in het meubel. Met andere woorden: Hij moet zorgen dat verbindingen enigszins de werking kunnen opvangen en niet alles aan elkaar schroeven, spijkeren of lijmen.

Maar toch ontstaan nog steeds problemen in (te) droge huizen. Vloerverwarming en CV zijn daar debet aan. Bakjes water aan de radiatoren of een luchtbevochtiger kunnen een hoop ellende voorkomen.

Vroeger (tot zo’n beetje de jaren ’50 van de vorige eeuw) werd hout nog niet kunstmatig gedroogd maar alleen natuurlijk. De huizen waren toen een stuk vochtiger dan nu.

Aan de kast in het onderstaande filmpje is te zien dat panelen in deuren zo gekrompen zijn door te grote droogte,  dat ze buiten de omlijsting zijn komen te staan. Dan zit er nog maar één ding op: Een lat er aan lijmen zodat ie weer past.

Koper, messing en brons verouderen

Onlangs kwam een klant bij me in de winkel met een paar mooie koperen/messing kandelaren die van een piano afkomstig waren. Ze waren mooi glimmend zoals je dat ook wel tegenkomt bij bepaald meubelbeslag. Ze was er blij mee, maar niet met de kleur. Ze zou liever het koper verouderd zien zodat ze beter bij haar interieur zouden passen. Kunnen we dat veranderen? Jazeker kan dat. We kunnen het verouderen. Het koper krijgt dan een fraai gepatineerd effect. Hieronder zal ik uitleg geven hoe het werkt.

De bruineervloeistof zit in flesjes van 500 ml. Let op het is een giftige stof, dus draag handschoenen.

We hebben voorwerpen van glimmend koper of messing of brons

Het glimmende beslag wordt in onverdunde bruineervloeistof gelegd. De voorwerpen moeten goed “onderwater” staan. Eventuele lak moet eerst worden verwijderd. Je ziet de kleur veranderen…..

Na een minuut of tien, maar dat is afhankelijk van de kleur die je wilt, kunnen de voorwerpen uit het badje worden gehaald. Aiaiaiai…..Dat is wel erg bruin! Maar geen nood…..

Droog de voorwerpen met een stuk keukenrol of oude lappen af. Een laagje aanslag wordt er nu afgepoetst. Wanneer het te donker is geworden kan met fijne staalwol het oppervlak lichter worden gemaakt. Meestal is het afdrogen al gewoon voldoende. Dit is dan het resultaat. Een fraai verouderd aanzien van het meubelbeslag of andere koperen voorwerpen. Giet het restand vloeistof niet door de gootsteen, maar bewaar het voor een volgende keer of lever het in bij het klein chemisch afval depot bij de gemeente.

Welke chemische stof er voor zorgt dat het koper verkleurt is me een volstrekt raadsel. Wanneer een scheikundige dit leest, of kent u toevallig een scheikundige, die dit mysterie kan oplossen, dan kom ik daar graag mee in contact. Ik ben er erg nieuwsgierig naar. De bruineervloeistof is hier te koop: http://www.meubelrestauratieshop.nl/contents/nl/d9_overige_producten.html#p152